ΕΡΩΤΗΣΗ

Αθήνα, 11 Απριλίου 2025

Προς: Τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας 

Θέμα: Λειτουργία, θεσμικό πλαίσιο και αποτελεσματικότητα του Παρατηρητηρίου Υγείας και Περιβάλλοντος στον Ασωπό

Κύριε Υπουργέ,

Η περιβαλλοντική ρύπανση στην περιοχή του Ασωπού αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα και πλέον διαχρονικά ζητήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην Ελλάδα. Η εκτεταμένη βιομηχανική δραστηριότητα στην ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας έχει οδηγήσει σε σημαντική επιβάρυνση του εδάφους, των υδάτων και του αέρα, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην υγεία των κατοίκων. Οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί κατά καιρούς έχουν αποδείξει την ύπαρξη επικίνδυνων ρύπων, όπως βαρέα μέταλλα, εξασθενές χρώμιο και άλλες τοξικές ουσίες, που καθιστούν την περιοχή μία από τις πλέον επιβαρυμένες στην Ελλάδα.

Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του προβλήματος και της παρακολούθησης της κατάστασης του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων του στη δημόσια υγεία, ιδρύθηκε το Παρατηρητήριο Υγείας και Περιβάλλοντος στον Ασωπό. Ο σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η συνεχής καταγραφή, παρακολούθηση και αξιολόγηση της ποιότητας του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων του στην ανθρώπινη υγεία, με στόχο τη διαμόρφωση τεκμηριωμένων πολιτικών και την προστασία της τοπικής κοινωνίας.

Παρότι η λειτουργία του Παρατηρητηρίου αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης της περιοχής, υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα του. Η ανάγκη για διαφάνεια, σαφή θεσμική κατοχύρωση, δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των ερευνών και διασύνδεση με άλλους επιστημονικούς και κρατικούς φορείς είναι κρίσιμη για να διασφαλιστεί ότι η δράση του δεν θα είναι αποσπασματική, αλλά ουσιαστική και διαρκής.

Παραμένει ασαφές το νομικό και θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του Παρατηρητηρίου, καθώς και οι ακριβείς αρμοδιότητες του. Δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για τη διαδικασία συγκρότησης του, τη νομική του υπόσταση, τη σύνθεση του, τη μεθοδολογία που ακολουθεί στις μετρήσεις και τους φορείς που εμπλέκονται στη λειτουργία του. Επίσης, παραμένει άγνωστο εάν υπάρχει πρόβλεψη για τη διασύνδεση του με Πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα ή άλλους επιστημονικούς φορείς που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αξιοπιστία και την εγκυρότητα των δεδομένων του.

Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, το Παρατηρητήριο έλαβε χρηματοδότηση ύψους 1.000.000 ευρώ τον Μάιο του 2023 για την ανάπτυξη του. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει αναλυτική ενημέρωση για το πώς αξιοποιούνται αυτοί οι πόροι, ποιοι φορείς έχουν αναλάβει την υλοποίηση των σχετικών δράσεων και ποιο είναι το ακριβές χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης τους. Η έλλειψη αυτής της πληροφόρησης δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για τη διαφάνεια και την αποδοτικότητα της συγκεκριμένης χρηματοδότησης.

Η συλλογή, καταγραφή και ανάλυση δεδομένων από το Παρατηρητήριο είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της ρύπανσης και των επιπτώσεων της στη δημόσια υγεία. Ωστόσο, δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για τις μετρήσεις που έχουν ήδη διενεργηθεί, τα αποτελέσματα τους και το κατά πόσο έχουν εντοπιστεί ενδείξεις συνεχιζόμενης ρύπανσης. Παράλληλα, η διαχείριση και η δημοσιοποίηση των στοιχείων που συλλέγονται πρέπει να είναι διαφανής και εύκολα προσβάσιμη, τόσο για την ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας όσο και για τη διαμόρφωση τεκμηριωμένων πολιτικών περιβαλλοντικής προστασίας.

Η προστασία του Ασωπού από τη ρύπανση απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει τόσο την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών δεδομένων όσο και την υλοποίηση μέτρων αποκατάστασης και πρόληψης. Η ύπαρξη του Παρατηρητηρίου Υγείας και Περιβάλλοντος είναι ένα σημαντικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση, όμως χωρίς σαφή θεσμική κατοχύρωση, επιστημονική υποστήριξη και διαφάνεια στη δημοσιοποίηση των ευρημάτων του, υπάρχει ο κίνδυνος να καταστεί ένας φορέας χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.

Με βάση τα παραπάνω, ερωτάστε κύριε Υπουργέ:

1. Ποιος είναι ο ιδρυτικός νόμος ή η κανονιστική πράξη που διέπει τη σύσταση και λειτουργία του Παρατηρητηρίου Υγείας και Περιβάλλοντος στον Ασωπό; Ποιο είναι το ακριβές θεσμικό πλαίσιο που ορίζει τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις του;
2. Πώς αξιοποιείται η χρηματοδότηση του 1.000.000 ευρώ που εγκρίθηκε το 2023 για την ενίσχυση του Παρατηρητηρίου; Ποιοι είναι οι φορείς που ανέλαβαν την υλοποίηση των σχετικών δράσεων και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσής τους;
3. Ποιες είναι οι μέχρι σήμερα μετρήσεις και τα βασικά ευρήματα του Παρατηρητηρίου σχετικά με την ποιότητα του αέρα, του εδάφους και των υδάτων της περιοχής;
4. Πώς διασφαλίζεται η διαφάνεια και η δημοσιοποίηση των δεδομένων που συλλέγει το Παρατηρητήριο; Υπάρχουν διαθέσιμες εκθέσεις ή μελέτες που να ενημερώνουν τους πολίτες και τους αρμόδιους φορείς για την κατάσταση του περιβάλλοντος στον Ασωπό;
5. Ποια είναι τα επόμενα βήματα της κυβέρνησης για την περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής του Ασωπού και την περαιτέρω ενίσχυση της περιβαλλοντικής παρακολούθησης στην περιοχή;

Οι ερωτώντες βουλευτές

Μανώλης Χριστοδουλάκης

Γιώργος Μουλκιώτης